Naukowcy prowadzący badania na terenie świątyni z czasów pierw­szych Piastów trafili na śladu je­dynej w Polsce krypty reli­kwia­rzowej. To nie pierwsza rewelacja tego sezonu w Gieczu ...

Sensacja
archeologiczna w Gieczu

Niewątpliwą rewelacją tegorocznych wykopalisk archeologicznych w Polsce jest odkrycie, jakiego dokonano w Gieczu. Na terenie grodu z czasów Chrobrego odnaleziono jedyną w kraju kryptę reli­kwia­rzową z początków państwa polskiego. Czy przechowywano w niej relikwie Jana Chrzciciela?

26 kroków z Zachodu na Wschód i kilkanaście z Pół­nocy na Południe. Droga wy­boista, przeorana przez ar­cheologów i pełna kamieni. Teren pierwszej świątyni pod wezwaniem Jana Chrzciciela. Cisza. Obwałowanie grodu izo­luje badaczy od świata. W wykopie kilku studentów. Ry­sują i omiatają pędzelkami koś­ci nieboszczyków.

— My nic nie wiemy. Proszę spytać szefowej — Ja­kub Kałuża wychyla dziwnie ufryzowaną głowę z wykopu. — O tam jest — pokazuje.

Idziemy.

W nowej świątyni przy­legającej do wykopalisk trwa msza pogrzebowa. Żałobnicy przyszli z poło­żonego za wa­łem cmentarza. Jak przed wie­kami. Kilka metrów obok wsta­ją z grobu wspomnienia o cza­sach Piastów.

Aneta Bukowska z Cieszyna prze­żywa w Gieczu prawdziwą przygodę.

Grodzisko
na miarę czasów

Badania w Gieczu nasiliły się w ostatnich latach. Był ku temu wyraźny powód. Odsło­nięcie murów dawnej świą­ty­ni świadczyło o potę­dze gro­du. Ruiny palatium, niedo­koń­czo­nej siedziby książęcej, tylko wzma­gały apetyt. Trud­no się więc dziwić, że badania pod nadzorem Andrzeja Ka­szub­kie­wi­cza z Muzeum w Led­nicy rozwinęły skrzydła.

Jestem przekonana, że teren wykopalisk w Gie­czu kryje jeszcze niejedną nie­spo­dziankę. Liczę, że uda nam się odkryć choć­by cmen­ta­rzysko Wi­kin­gów — po­wiedziała nam Elżbieta Indycka.

— Tegoroczny sezon przy­niósł nam odpowiedź na wiele pytań — uważa Teresa Krysztofiak — szefowa wy­ko­pa­lisk w Gieczu, którą za­sta­jemy w kilkumetrowej głę­bo­kości dole. — Już w ubie­głym roku zastana­wia­liśmy się nad tym, co mogą kryć mu­ry  przylegające  do ściany

starej ple­bani. — Badania, jak i wiedza, jaką dysponuje współ­czesna nauka, poz­wa­la­ją przy­pu­szczać, że na terenie świątyni odkryto jedyną w Pol­sce kryp­tę relik­wiarzową — dr Teresa Ro­dziń­ska z Uni­wer­sytetu Ja­giel­lońskiego jest tu przypad­kiem, ale i tak cieszy się razem z odkryw­cami. — To nie­wąt­pliwy suk­ces poznańskiej archeologii.

Relikwiarz
Jana Chrzciciela?

W trakcie drobiazgowych badań ujawniono pod dawną posadzką kościoła ślady scho­dów.

— Proszę zauważyć, że owe kamienne schody z dwóch stron otaczają teren, na którym na podwyższeniu stał niegdyś ołtarz — T. Ro­dziń­ska wskazuje na fragment murów. — W tym miejscu wyraźnie widać kamien­ny łuk, będący fragmentem wejścia do korytarza.

Próbujemy wyobrazić so­bie przeszłość. To po tych schodach w X i XI wieku szli pątnicy, by oddać hołd re­li­kwiom. Pochód wchodził do ciemnego korytarza i po kilku metrach docierał do miejsca, w którym przecho­wywane były szczątki świę­tego. Po krót­kiej modlitwie w krypcie opuszcza­no ją dru­gim kory­ta­rzem, wy­cho­dząc na posadz­kę koś­cioła.

— Nie ma żadnych zna­nych źródeł, które potwier­dza­łyby fakt, że w Gieczu prze­chowywano reli­kwie Jana Chrzciciela — twierdzą nau­kowcy z Giecza. — Fakt jest tylko jeden. Lokowana tu świą­tynia była od początku pod jego wezwaniem...

Za czasów Bolesła­wa Chro­b­rego gród w Gie­czu liczył 300 pan­cernych i 2000 tar­czow­ników. W Poz­naniu było ich odpo­wiednio 1300 i 4000.

Sezon niespodzianek

Naukowcy są ostrożni. Twierdzą jednak, że krypta ma swoje odpowiedniki w za­chod­niej i południowej Eu­ro­pie. Ta z Giecza pozba­wio­na była za­pew­ne kolumn, a po­do­bieństwa wy­nikają choć­by z kształtu ko­rytarzy.

— Więcej dowiemy się za­pewne w przyszłym se­zo­nie, kiedy przystąpimy do pe­ne­tracji zawalonej krypty — do­daje Teresa Krysztofiak.

Szukając
wikingów

W wykopach trwają wzmo­żone prace. Odkryty te­ren ujawnił istnienie okrągłej wieży z kamiennymi scho­da­mi. Tu właśnie znaleziono nie-

Jakuba Kałużę z UJ (w kółku) zastaliśmy w miejscu, gdzie rozpoczyna się korytarz prowadzący do krypty

„W 1038 roku Brzetysław zrujnował również świet­ny za­mek i kościół kamienny na wyspie Jeziora Led­nickie­go. Z Giecza, którego ludność poddała się bez walki, przesiedlił licznych rzemieślników do Czech, do miejscowości zwa­nej odtąd Hedczany”.

dawno ucho od dzwonu z czasów Bolesława Chrobrego. Cieka­wych odkryć dokonano też poza wałem.

W szczerym polu peł­nym kiepskiej kalarepy pra­cuje gru­pa ludzi. Tu dowodzi Elż­bie­ta Indycka.

— Ale panowie uparci — wita nas wesoło. — Obok śla­dów dawnej osady zna­le­źli­śmy też utworzone na jej zgli­szczach cmentarzysko. Je­go za­sob­ność świadczyła o bo­gac­twie mieszkańców.

Badacze znaleźli między in­nymi części uzbrojenia, mo­nety z XI wieku, kabłączki skro­niowe i sporo ceramiki. Dziś snują przypuszczenia, że osada   przylegająca  do gro­du była otoczona wałem, zaś podłogi  domostw  wy­kładane

des­kami. Wszystko to znik­nę­ło z powierzchni po najeździe Brzetysława w 1038 roku.

— Wciąż marzy mi się cmentarz wikingów, którzy sta­nowili część armii najem­nej Piastów — uśmiecha się Elż­bieta Indycka. — Tu, opo­dal było niegdyś jezioro, więc kto wie...

* * *

Dziś w Gieczu odbywa się konferencja prasowa, podczas której dyrektor An­drzej Ka­szub­kiewicz poinfor­muje o ko­lej­nych odkryciach i sukce­sach archeologów bada­ją­cych wykopaliska z czasów pier­w­szych Piastów.

Krzysztof Smura

Giecz — jeden z czterech obozów wojskowych Bole­sława Chrobrego. Zachowane potężne wały grodzis­ka. Badania archeologiczne odsłoniły między innymi dy­mar­ki do wytapiania żelaza, ławę funda­mentową niedokończonego palatium i rotun­dy kaplicy, most i gro­b­lę... Dziś rezerwat ar­cheo­logiczny z muzeum. Obok, kościół drewniany z 1717 roku i ruiny pierw­szej świątyni z początków XI wieku.

Teresa Rodzińska pokazuje podopiecznym najcie­kawsze miejsca, które warto naszkicować.